T C. Anayasa Mahkemesi

Bu itibarla, ilgide kayıtlı yazınız ekinde alınan “Üyelik Taahhütnamesi”, “Devir Belgesi” ve “Noter Onaylı Taahhütname” başlıklı kağıtların, 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesinde sayılan menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili mukavele, senet ve kağıt olmadığı anlaşılmıştır. Bu kağıtlarda belli bir değerin yer alması halinde bu değer üzerinden 492 sayılı Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin I-1 inci maddesi gereğince nispi harca; belli bir değerin yer almaması halinde ise, aynı tarifenin II-1 inci maddesi gereğince maktu harca tabi tutulması gerekmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı görüşünde, söz konusu kağıtların belli parayı ihtiva etmesi durumunda nispi harç ve damga vergisine tabi tutulması gerektiği bildirilmiş olmakla birlikte, görüşte ödenmesi öngörülen giriş aidatı ve yıllık aidatın bu kağıtlarda yazılı belli para olup olmadığı hususuna değinilmemiştir. Merkezi yurtdışında bulunan bir bankanın Türkiye’de şubesinin açılacağı ve şubesinin sermayesinin miktarı beyan edilmektedir. Bu amaçla düzenlenen kağıdın herhangi bir taahhüdü içermediği anlaşılmaktadır. Bu itibarla, söz konusu belgenin beyanname olarak mütalaa .edilmesi ve 492 sayılı Kanuna bağlı (2) sayılı tarifenin II/1 pozisyonu gereğince maktu harca tabi tutulması gerekmektedir. 2- Ön izin sözleşmesinin 4 üncü maddesinde belirtildiği şekilde ön izin süresinin bilahare uzatılması durumunda, süre uzatımına ilişkin bir kağıt düzenlenmesi ya da sözleşmeye şerh konulması halinde, sözleşme değişikliğine ilişkin bu kağıdın veya şerhin ayrıca damga vergisi ve harca tabi tutulması gerekmektedir. İş yeri kira sözleşmelerinde, stopajın kiracıya ait olduğunun açıkça belirtildiği durumlarda, kira bedelinin brüt tutarının hesabedilerek bulunacak değer üzerinden nispi damga vergisi ve harç tahsilatı yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Öte yandan, 6306 sayılı Kanunla, Kanun kapsamında yer alan hak sahibi maliklerle yapılacak işlemlere yönelik istisna öngörülmektedir.

Bu nevi bir işlemde ise konsorsiyum tarafından kazanılan ihale konusu işte yerli firmanın % 55, yabancı firmanın ise % 45 hissesi olduğunu kabul ettiğimizde yerli firmaya, işin toplamından bu hissesine isabet eden tutarda faaliyetin değerini ihtiva eden belge verilmektedir. İşlemin karşı tarafının ayrıca harç muafiyeti olmaması durumunda sözü edilen işlem tarafının imzasına tekabül eden harcın alınacağı tabiidir. Mezkur maddede serbest bölgeler sınırları dahilinde vergi, resim ve harç mevzuatlarının uygulanmayacağı ve dolayısıyla bu bölgeler içindeki faaliyetler sebebiyle vergi, resim ve harç mükellefiyetinin söz konusu olmayacağı belirtilmiştir. Ticaret şirketleri dışındaki gerçek ve tüzel kişi tacirlerin kuruluş veya ilk işe başlamalarında tasdik ettirecekleri ticari defterlere ilişkin açılış onaylarında noterlerce ticaret sicili tasdiknamesi aranmasına gerek bulunmamaktadır. Dolayısıyla taşınmaz sahibinden izin alınmaksızın gerçekleştirilip -davalı kurumun iyi niyetine bağlı olmaksızın- yaklaşık sekiz yıl süren söz konusu el atma nedeniyle meydana gelen zararların giderilmesi zorunlu olmasına rağmen başvurucunun tazminata müstahak görülmemesi etkili başvuru hakkının ihlali sonucunu doğurmaktadır. Telgraf ve telefon tesisatı yapımı, hiç kuşkusuz bir “kamu hizmeti” gereksinimini karşılamayı amaçlar. “Kamu hizmeti”nin varlığı ise, bir “Kamu yararı”nın varlığına kanıttır. Bu nedenle de, bir kamu yönetimi olan PTT yönetiminin, üstlendiği kamu hizmetini, yani telgraf ve telefon tesisatını yapma ereğine ulaşabilmesi için, itiraz yoluyla iptal istemine konu edilen 406 sayılı Yasa’nın 14. Maddesine dayanarak bireylerin ya da özel hukuk tüzel kişilerinin arazilerinin içine, binalarının ya da tesislerinin dışına müdahale yetkisi vardır.

Davacı vekilinin ecrimisil yönünden temyiz itirazlarına gelince; Kablonun davalı Kurumca taşınmazdan geçirildiği tarihte yürürlükte bulunan 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu’nun 12 ve 14. Maddelerine göre davalı Türk Telekom’un arazi ve yolların kullanımına engel olmayacak şekilde kablo geçirme hakkı mevcuttur. Tüm komşu parsellerin imar planı içinde olmasına rağmen başvuru konusu taşınmazın imar planı dışında kaldığı ve söz konusu kabloların taşınmazın ortasından geçtiği tespit edilmiştir. Bu iş sebebiyle sadece yerli firma vergi, resim ve harç istisnası belgesi alabilmektedir\. Her hafta sunulan jackpot fırsatlarını kaçırma. paribahis\. Yabancı firmanın ise böyle bir belge almaya hak veya imkanı yoktur. Fatura ve benzeri belgelerin tasdikinde her kopyalı nüshanın tüm sayfalarının noterlik mühürü ile mühürlenip, yevmiye numarası basılması zorunlu olduğundan, tasdikin buna göre yapılması, ilgi genelgedeki açıklamaya uygun olarak (fatura nüshası x 5 (sayfa sayısı)) hesabı ile ücret tahakkuk ettirilmesi gerektiği düşünülmektedir. B) Kredi sözleşmeleri ve kredi teminatı ile kredilerin geri ödenmelerine ilişkin işlemlerden harç alınmayacaktır. Şeklindeki paragraf hükmü ile taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına ait ticari plakaların devrine ilişkin işlemlerde değer üzerinden alınacak harcın nispeti belirlenmiştir. 6306 sayılı Kanun kapsamında inşa edilen bağımsız bölümlerin satış vaadi ve mukavele devri  hak. Maddesinde öngördüğü mülkiyet hakkını tanımlarken, “Bir şeye malik olan kimse, o şeyde kanun dairesinde dilediği gibi tasarruf etmek hakkına haizdir…” demek suretiyle, iki kavram arasındaki uzlaştırma gereksinimini “yasa”nın takdir gücüne bırakmıştır.

Bu da, “demokratik toplum düzeninin” gerekleriyle çatışmaktadır. Bir başka anlatımla temel hakkın özüne dokunmaktadır. Oysa, kamu hizmetinin amacına göre, Anayasa’nın 46. Maddesindeki “kamulaştırma” kuralları uygulanabilir. Anayasa’nın “Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması” başlığı altında ve genel sınırlama nedenlerini belirleyen 13. Maddesinin birinci fıkrasına göre “temel hak ve hürriyetler, …. kamu yararının, … korunması amacı ile…., Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olarak kanunla sınırlanabilir.” Bu “genel sınırlama nedeni”nden ayrı olarak, yine Anayasa’nın mülkiyet hakkına ilişkin 35. Maddesinin ikinci fıkrası, “Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabilir.” biçiminde bir “özel sınırlama nedeni”ni de içermektedir. Bu nedenle, noterlerce harçsız tasdik olunan kooperatif ana sözleşmesinden suret çıkarılması halinde, harç alınması gerekir. Maddesinin (b) fıkrasındaki muafiyet hükmü kooperatiflerin ana sözleşmelerinin noterlerce tasdikinden doğan harca münhasır olup, tasdik olunan ana sözleşmeden suret çıkarılması işleminden doğan harçla bir ilgisi, bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu’nun 14. Maddelerine aykırı olduğu ve iptal edilmesinin gerektiği kanısıyla, çoğunluk yönündeki karara karşıyız.” Kanımızca, Anayasa’nın “Mülkiyet hakkı”nı düzenleyen ve üç fıkradan oluşan 35. Maddesindeki buyurucu kurallar, bu hak kullanabilme özgürlüğü ile, toplumun yoğunlaşan ve güncelleşen ortak beklentilerinden kaynaklanan “kamu-toplum yararı”nı mantıksal bir temelde bağdaştırıp dengelemiştir. Maddelerin günümüz Türkçesindeki anlamı, gerçek kişilerin ya da özel hukuk tüzelkişilerinin tasarrufu altındaki arazinin içinde bina ve müesseselerin dışında telgraf ve telefon tesisatı yapmaya… Buradaki “Hükûmet” sözcüğü PTT yönetimini ifade etmektedir. Taşınmaz sahibinin kimi haklardan yoksun bırakıldığı bir yükümlülük (olumsuz edim) değil, başkalarının kimi eylemlerine katlanma zorunda bırakılması (olumlu edim) bu niteliğiyle mülkiyet hakkının sınırlanmasını aşan, kısıtlanmasına ilişkin özel bir durumdur. Mahkemece, PTT’nin, kişilerin taşınmazlarından yararlanabilmesi için Anayasa’nın 46. Maddesi uyarınca irtifak hakkı kurulmasının gerekliliği üzerinde durulmuş ve bu husus gözetilmeksizin yapılan düzenlemenin Anayasa’nın 46.

• Bu nevi bir işlemde ise konsorsiyum tarafından kazanılan ihale konusu işte yerli firmanın % 55, yabancı firmanın ise % 45 hissesi olduğunu kabul ettiğimizde yerli firmaya, işin toplamından bu hissesine isabet eden tutarda faaliyetin değerini ihtiva eden belge verilmektedir.
• Bu durumda noterlik dairesini kiralamış olan noterlerin kira bedellerini muhakkak surette banka veya PTT vasıtası ile ödemeleri zorunlu bulunmaktadır.
• Taşınmaz üzerinde irtifak tesis edilmesi gibi taşınmazın değerini azaltan her türlü müdahalede kamu yararı ile bireysel yarar arasındaki denge, kural olarak malikin ekonomik kayıpları telafi edilmek suretiyle sağlanabilir.

Demek oluyor ki, bir taşınmaz üzerinde 406 sayılı Kanun’un 14. Maddesi hükmünce telgraf ve telefon tesisatı kurulması, malikin taşınmazı kullanma ve ondan yararlanma haklarını engellememesi halinde mümkündür. Takdirî delil niteliğindeki bilirkişi raporundaki nitelemenin Mahkemeyi bağlamayacağı, Mahkemenin resen hukuki nitelemede bulunma yetkisine sahip olduğu vurgulanmalıdır. Buna göre somut olayda da Mahkemece, bilirkişi raporlarındaki ecrimisil nitelemesinin doğru olmadığı, davanın fiber optik kablolardan kaynaklı olarak taşınmazdan faydalanılamaması nedeniyle oluşan zararların ödenmesi istemine ilişkin olduğu değerlendirilmiştir. Bu tespite rağmen Mahkemece söz konusu zararlar hesaplattırılmadan, bilirkişilerin ecrimisil nitelemesiyle bağlı kalınarak davalı şirketin ecrimisil davasının kabul şartları olduğu belirtilen haksız ve kötü niyetli zilyet olgularının gerçekleşmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Yapılan yatırım nedeniyle taşınmaz maliklerinden değer artış bedeli alınmaması öngörülmek suretiyle malikin çıkarları ile kamu çıkarları arasında bir dengeleme yapılmaya çalışılmış ise de sözü edilen yatırımlar sebebiyle taşınmazda meydana gelebilecek değer artışlarının her zaman için malikin tüm ekonomik kayıplarını telafi edemeyebileceği açıktır. Teleferik ve benzeri ulaşım hatları, her türlü köprü, metro ve benzeri raylı taşıma sistemleri gibi ilgili bölgede yaşayan kişiler bakımından büyük yararlar sağlayan yatırımların külfetinin bir kısım taşınmaz maliklerine yüklenmesi adalet ve hakkaniyet ölçüleriyle bağdaşmaz.